Barczewo

Barczewo (dawniej Wartembork, niem. Wartenburg in Ostpreussen) – miejscowość w powiecie olsztyńskim, położona nad rzeką Pisą Warmińską. Członek Międzynarodowego Stowarzyszenia Cittàslow.

Miasto pierwotnie lokowane było w 1325 r. w miejscu, gdzie obecnie znajduje się miejscowość Barczewko, jednak pierwszy gród został zniszczony przez Litwinów. Nowy uzyskał prawa miejskie 4 lipca 1364 r. za sprawą biskupa warmińskiego Jana II Stryprocka.

Gród wybudowany został na planie prostokąta z centralnym rynkiem. W części północno-wschodniej zlokalizowany został kościół farny pod wezwaniem św. Anny, a w części południowo-wschodniej – kościół franciszkański św. Andrzeja.

W nim znajduje się symboliczny renesansowy cenotaft biskupa warmińskiego kardynała Andrzeja Batorego i jego brata Baltazara. Pusty, gdyż obaj bracia zginęli w tragicznych okolicznościach w Siedmiogrodzie i tam zostali pochowani.

Andrzej Batory w latach 1589-1599 był biskupem warmińskim, drugim obok Stanisława Hozjusza, który osiągnął godność kardynalską. W 1584 roku papież Grzegorz XIII mianował go kardynałem diakonem. Zalicza się go do biskupów warmińskich, chociaż biskupem nigdy nie był. Nie przyjął bowiem święceń kapłańskich, poprzestając na subdiakonacie.

Batory otaczał się humanistami, dlatego też sprowadził na Warmię wielu Węgrów, w tym najprawdopodobniej i przedstawicieli rodu Kalnassy. Był też miłośnikiem polowań – na jego polecenie zbudowano dworek myśliwski w Bęsi i przekształcono zamek w Reszlu w letnią rezydencję myśliwską.

Na północ od kościoła farnego zlokalizowany był zamek biskupi, w którym rezydował burgrabia zarządzający jednym z komornictw biskupstwa warmińskiego. Funkcję tę pełnił m.in. Bartosz Kromer – brat bp Marcina Kromera. W XVIII w. burgrabią Wartemborka był Zygmunt Kalnassy, ojciec Joachima urodzonego w 1741 r., późniejszego sekretarza biskupa I. Krasickiego.

W 1877 r. urodził się w Barczewie Feliks Nowowiejski (zm. w 1946) wybitny polski kompozytor, autor muzyki do wiersza Marii Konopnickiej stanowiących jedną z kanonicznych polskich pieśni patriotycznych – Roty.