Braniewo

Braniewo (niem. Braunsberg) – miasto leżące nad Zalewem Wiślanym i rzeką Pasłęką, siedziba powiatu braniewskiego.

To pierwsza siedziba biskupów warmińskich i katedry diecezjalnej oraz funkcjonującej przy niej kapituły, czyli pierwsza stolica Warmii. W 1254 r. biskup warmiński Anzelm nadał osadzie rybackiej prawa miejskie. Po roku 1273 został wzniesiony tu zamek biskupi, następnie rozbudowany na przełomie XIII/XIV w. W 1278 r. Henryk Fleming przeniósł stolicę biskupstwa – katedrę i kapitułę – do Fromborka. W 1340 r. z Braniewa przeniesiono również siedzibę biskupów, początkowo do Ornety, a w 1350 r. do Lidzbarka Warmińskiego.

Od XIII w. miasto było ważnym ośrodkiem handlowym oraz jedynym warmińskim portem morskim. W 1358 r. zostało członkiem Hanzy, co zapewniało mu kupiecką autonomię w granicach warmińskiego dominium biskupiego. Do końca XVIII w. w Braniewie znajdował się port handlowy oraz stocznia, w której budowano statki morskie.

W połowie XVI w. Braniewo stało się jednym z głównych ośrodków kontrreformacji w Polsce. W 1565 r. powstało pierwsze na ziemiach polskich kolegium jezuickie Colegium Hosianum, założone przez biskupa Stanisława Hozjusza. Jego zadaniem miało być niesienie misji rekatolicyzacji w Skandynawii i Prusach. Braniewo stało się także znaczącym ośrodkiem szkolnictwa i kultury. W 1567 r. jezuici uruchomili tu seminarium diecezjalne, a w 1578 r. seminarium papieskie (alumnat papieski).

W braniewskim Kolegium Jezuickim w latach 1590-1591 przebywał Balint Balassi, XVI-wieczny poeta, jeden z pierwszych piszących po węgiersku. Był tu także Marton Csombor, węgierski szlachcic, autor XVII-wiecznego dziennika literackiego Mártona Csombora podróż po Polsce.

Na początku XVI i XVII w. na liście studentów Colegium Hosianum można było odnaleźć wielu Węgrów, w większości z Siedmiogrodu. Często kształcili ich również Madziarzy. Najznakomitszym z nich był Gergely Vasarhelyi.